Η μέθοδος Βοbath-N.D.T. (Neurodevelopmental Treatment-Nευροεξελικτική Αγωγή) αναπτύχθηκε μετά το 1950 από τον Karel και την Berta Bobath, γιατρός και φυσικοθεραπεύτρια αντίστοιχα. Οι δυό τους εισήγαγαν μια νέα μέθοδο κινησιοθεραπείας, αρχικά για ενήλικες και μετέπειτα για παιδιά με εγκεφαλική παράλυση.

Η μέθοδος βρήκε γρήγορα απήχηση και εφαρμόστηκε στις περισσότερες περιπτώσεις ασθενών με νευρομυϊκή δυσλειτουργεία, καθιστώντας τη σήμερα ως την πιο διαδεδομένη μέθοδο. Στη δεκαετία του 1970 η Dr E. Kohn παιδονευρολόγος κι η M. Quinton φυσιοθεραπεύτρια, πρόσθεσαν την εμπειρία τους με βρέφη έως 12 μηνών και τόνισαν τη σημασία της πρώιμης παρέμβασης της N.D.T. σε νεογνά και βρέφη.

Ο λογοθεραπευτής NDT αξιολογεί και αναλύει τις αισθητικοκινητικές διαταραχές στις πρωτογενείς λειτουργίες του στόματος (λειτουργίες που σχετίζονται με τη σίτιση) και στην επικοινωνία του παιδιού. Οι διαταραχές στάσης- κίνησης συνδέονται άμεσα με τις διαταραχές σίτισης και ομιλίας, συνεπώς ο λογοθεραπευτής NDT προτείνει μια θεραπευτική παρέμβαση, που προετοιμάζει το παιδί ολιστικά αισθητικο-κινητικά για δραστηριότητες που σχετίζονται με τη σίτιση, την επικοινωνία, την ομιλία και το λόγο. Όπου προκύπτει ανάγκη προτείνει εναλλακτικές λύσεις επικοινωνίας.

Η μέθοδος Bobath είναι μία δημοφιλής νευροκινητική μέθοδος που χρησιμοποιείται παγκοσμίως και η εφαρμογή της απαιτεί ειδίκευση.

Πηγή: www.eena.gr

Η αισθητηριακή ολοκλήρωση είναι μια εγγενής νευροβιολογική διαδικασία που αφορά την ολοκλήρωση και αποκωδικοποίηση του αισθητηριακού ερεθίσματος στον εγκέφαλο. Σε αντίθεση η δυσλειτουργία της αισθητηριακής ολοκλήρωσης είναι μια διαταραχή κατά την οποία τα αισθητηριακά δεδομένα δεν οργανώνονται κατάλληλα στον εγκέφαλο και αυτό μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα στην ανάπτυξη, στην επεξεργασία της πληροφορίας και στη συμπεριφορά του ατόμου. Η Dr. A. Jean Ayres ανέπτυξε τη γενική θεωρία της αισθητηριακής ολοκλήρωσης και της θεραπείας μέσα από μελέτες στις νευροεπιστήμες και από μελέτες της σωματικής και νευρομυικής ανάπτυξης. 

Όταν ένα παιδί αντιμετωπίζει δυσλειτουργία της Αισθητηριακής ολοκλήρωσηςς, όχι μόνο επηρεάζεται η καθημερινή συμπεριφορά του, αλλά επίσης επηρεάζεται η απόκτηση και/ή εξέλιξη του συγχρονισμού απομύζησης/κατάποσης/αναπνοής, η ακουστική διάκριση, η παραγωγή ήχων,η παραγωγή του λόγου, η σίτισης και  η ομιλία. (Oetter et al 1995, Nasir και Ostry 2006, Zhao et al 2009). Για αυτό είναι σημαντικό για τους λογοθεραπευτές να εκπαιδεύονται σε αυτόν τον τομέα και να συνεργάζονται με άλλες ειδικότητες, όταν χρειάζεται.

Το μοντέλο των κύκλων βοηθάει στην κατανόηση των δυσκολιών της κοινωνικής επικοινωνίας  σε άτομα που εμπίπτουν στο φάσμα του αυτισμού. Βασικοί άξονές του είναι η τυπική ανάπτυξη της κοινωνικής επικοινωνίας, η φύση της αποκλίνουσας κοινωνικής επικοινωνίας, η ανάγκη για λεπτομερής και εξειδικευμένη αξιολόγηση και οι βασικές αρχές παρέμβασης. Επίσης  αναλύονται οι γλωσσικές διαταραχές που παρατηρούνται στα άτομα με αυτισμό και ερμηνεύονται μέσα στα πλαίσια της πραγματολογικής θεωρίας και προσέγγισης.  

Το πρόγραμμα MAKATON είναι ένα εξαιρετικά ευέλικτο επικοινωνιακό – γλωσσικό πρόγραμμα που υποστηρίζει συνολικά τις δεξιότητες επικοινωνίας λόγου και ομιλίας, με ομιλία, νοήματα και σύμβολα, προσαρμοσμένο στις ανάγκες των χρηστών.

Οι περισσότεροι άνθρωποι με τη χρήση της ομιλίας μπορούν και μεταφέρουν σαφές επικοινωνιακό μήνυμα στο περιβάλλον, προκειμένου να μπορούν να μεταδίδουν ανάγκες και να συμμετέχουν σε ανταλλαγή πληροφοριών. Η ομιλία έχει συνοδά φυσικά χαρακτηριστικά που την πλαισιώνουν, όπως κινήσεις σώματος ή εκφράσεις προσώπου, προκειμένου να δηλωθούν τα μη λεκτικά σημεία της με αμεσότερη παραστατικότητα. Από την άλλη, ολόκληρος ο κόσμος είναι πλαισιωμένος από οπτικές αναπαραστάσεις, προκειμένου με μία εικόνα να μεταδοθεί ένα μήνυμα. Αναπτυξιακά τα βρέφη, πριν καν πουν τις πρώτες τους λέξεις, όχι μόνο κατανοούν αλλά και εκφράζουν (θέτουν) μηνύματα προς τον φυσικό, περιβάλλοντα κόσμο αρχικά με χειρονομίες, χρησιμοποιώντας πολυαισθητηριακές λειτουργίες. Είναι μια διαδικασία που εμπλουτίζει το λεξιλόγιό τους και το μετατρέπει σε εκφραστικό.

Ωστόσο, υπάρχουν αναπτυξιακές ή νευρολογικές διαταραχές σε παιδιά και ενήλικες, κατά τις οποίες η δεξιότητα της ομιλίας απουσιάζει, υπολείπεται ή χάνεται και η κατανόηση αντικειμένων ή εννοιών δε συνάδει με την ηλικία τους.

Το Makaton είναι ένα πρόγραμμα που μπορεί να εφαρμοστεί σε διάφορα επίπεδα και μπορεί να υποστηρίξει ανθρώπους, τους οποίους το επικοινωνιακό και γλωσσικό έλλειμμα εμποδίζει σημαντικά στο να αλληλεπιδράσουν κατάλληλα με τον περιβάλλοντα κόσμο. Η φιλοσοφία του προγράμματος, για να στηρίξει τις ελλιπείς επικοινωνιακές και γλωσσικές δομές των αιτούντων, είναι η ενίσχυση των επικοινωνιακών και γλωσσικών δομών με εκπαιδευτικά μέσα που βασίζονται σε οπτικά μοντέλα.

Πηγή:makatonhellas.gr

Τo PECS αναπτύχθηκε το 1985 σαν ένα μοναδικό πακέτο παρέμβασης ενισχυτικής / εναλλακτικής επικοινωνίας για άτομα με κάποια διαταραχή του φάσματος του αυτισμού ή συναφείς αναπτυξιακές δυσκολίες. Το PECS πρωτοχρησιμοποιήθηκε στο Πρόγραμμα Αυτισμού του Delaware και κέρδισε παγκόσμια αναγνώριση διότι έδωσε έμφαση στην έναρξη της επικοινωνίας ανάμεσα στα άλλα συστατικά της.

Το PECS ξεκινάει διδάσκοντας στο άτομο να δίνει την εικόνα ενός επιθυμητού αντικειμένου σε έναν «σύντροφο επικοινωνίας», ο οποίος αμέσως ανταποκρίνεται στην ανταλλαγή σαν να είναι αίτημα. Το σύστημα περνά στη διδασκαλία τής διάκρισης μεταξύ εικόνων και πώς να τις βάζουμε μαζί σχηματίζοντας προτάσεις. Στα πιο προχωρημένα στάδια τα άτομα μαθαίνουν να απαντούν σε ερωτήσεις και να κάνουν σχόλια.

Το πρωτόκολλο διδασκαλίας τού PECS βασίζεται στο βιβλίο του B.F. Skinner «Κατανόηση της Λεκτικής Συμπεριφοράς» (Verbal Behavior), με στόχο να διδάσκονται συστηματικά λειτουργικοί ‘λεκτικοί’ συντελεστές (verbal operants) χρησιμοποιώντας στρατηγικές βοήθειας (prompts) και ενίσχυσης, που καταλήγουν στην αυτόνομη επικοινωνία. Δεν χρησιμοποιούνται λεκτικές βοήθειες, ευνοώντας με αυτόν τον τρόπο την άμεση έναρξη επικοινωνίας και αποφεύγοντας την εξάρτηση από βοήθειες.

Το PECS σημειώνει επιτυχία με άτομα όλων των ηλικιών που έχουν διάφορες επικοινωνιακές, γνωστικές και σωματικές δυσκολίες. Πολλά παιδιά προσχολικής ηλικίας αρχίζουν να αναπτύσσουν λόγο χρησιμοποιώντας το PECS. To σώμα ερευνών που υποστηρίζει την αποτελεσματικότητα του PECS ολοένα μεγαλώνει.

Πηγή: pecs-greece.com

Είναι μία μέθοδος διδασκαλίας κοινωνικών δεξιοτήτων σε άτομα που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού. Πρόκειται για εξατομικευμένα κείμενα που προσφέρουν στο άτομο ακριβείς πληροφορίες για καταστάσεις και δεξιότητες που δυσκολεύουν το συγκεκριμένο άτομο. Οι Κοινωνικές Ιστορίες περιέχουν οπτικοποιημένο υλικό, για τη διευκόλυνση της κατανόησής του από το άτομο στο οποίο απευθύνεται. 

Στόχος μίας Κοινωνικής Ιστορίας θα είναι να δώσουμε στο άτομο τις πληροφορίες που θα του επιτρέψουν να έχει μία βελτιωμένη κατανόηση μίας κοινωνικής κατάστασης. Δηλαδή, να τον βοηθήσουμε να ανακαλύψει τον κρυμμένο κώδικα των κοινωνικών καταστάσεων. Η βελτιωμένη κατανόηση της κοινωνικής κατάστασης μπορεί τελικά να οδηγήσει το άτομο σε πιο κατάλληλες συμπεριφορές. Οι Κοινωνικές Ιστορίες μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να επιβραβεύσουμε το άτομο για μία υπάρχουσα συμπεριφορά καθώς και για να το προετοιμάσουμε, δίνοντάς του τις σχετικές πληροφορίες, για κάτι το οποίο πρόκειται να συμβεί (για παράδειγμα για ένα ταξίδι που η οικογένεια σχεδιάζει να κάνει ή για μία εκδρομή που θα κάνει με το σχολείο του).

Το TEACCH  (μεταφράζεται "Θεραπεία και Εκπαίδευση Παιδιών με Αυτισμό και Διαταραχές Επικοινωνίας") αποτελεί ένα πρόγραμμα εναλλακτικής εκπαίδευσης, για παιδιά με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος, που ενσωματώνει παρεμβάσεις σε περιβάλλον, ημερήσιο πρόγραμμα και αντικείμενο εργασίας, και επικοινωνία.

Το TEACCH πρόκειται για ένα κρατικό πρόγραμμα, που υλοποιήθηκε το 1972 στην Ψυχιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας των ΗΠΑ ως συνέχεια μίας ερευνητικής δουλειάς, που είχε αρχίσει από το 1966.

Τα 4 βασικά στοιχεία του TEACCH:

Η στοματοπροσωπική μυολειτουργική θεραπεία είναι μία δομημένη, εξατομικευμένη θεραπεία για αποκατάσταση της φυσιολογικής στοματικής λειτουργίας. Αφορά την αναστολή λανθασμένων μυϊκών κινήσεων και ανάπτυξη φυσιολογικών, εύκολων λειτουργιών της θέσης ανάπαυσης του στόματος, σωστή κατάποση και άρθρωση κατά την ομιλία. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει ορισμένα ή και όλα από τα ακόλουθα:

Η Εντατική Αλληλεπίδραση είναι μία προσέγγιση που διευκολύνει την ανάπτυξη κοινωνικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων ατόμων που βρίσκονται ακόμη σε ένα πρώιμο στάδιο της επικοινωνιακής εξέλιξης, η έχουν σοβαρές Μαθησιακές Δυσκολίες ή Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος. Έχει βασιστεί στο μοντέλο αλληλεπίδρασης μεταξύ του βρέφους και του ατόμου που το φροντίζει στη διάρκεια του πρώτου χρόνου της ζωής του.

 Αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1980 από μία ομάδα προσωπικού που εργαζόταν στο νοσοκομειακό σχολείο Harperbury στο Herfordshire. Το Harperbury ήταν ένα σχολείο για άτομα με σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες στις εγκαταστάσεις ενός μεγάλου νοσοκομείου στην νότια Αγγλία. Οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στο σχολικό πλαίσιο από τις δασκάλες Δρ. Dave Hewett και Δρ. Melanie Nind βάδιζαν στα χνάρια της δουλείας του Δρ. Geraint Ephraim, ενός ψυχολόγου που εργαζόταν στο νοσοκομείο. Η εργασία τους οδήγησε στην έκδοση αρκετών συγγραμμάτων που εξηγούν αναλυτικά την προσέγγισή και τα οφέλη της.

Η επικοινωνία περιλαμβάνει όλες τις συμπεριφορές που αναπτύσσονται πριν από την ομιλία (χειρονομίες, γλώσσα του σώματος) και προωθούν την αλληλεπίδραση και το συναισθηματικό δέσιμο. Μας καθιστά ικανούς να δημιουργούμε σχέσεις με τα άτομα στη ζωή μας, να μοιραζόμαστε εμπειρίες, να εκφράζουμε τα συναισθήματα μας, να νοιώθουμε ασφαλείς, προστατευμένοι και αγαπημένοι.

Οι πρώιμες, βασικές και απαραίτητες αρχές για την ανάπτυξη της επικοινωνίας μπορούν να χαρακτηριστούν ως:

Για πολλά παιδιά ή ενήλικες, οι αρχές αυτές εκλείπουν ή δεν έχουν αναπτυχθεί. Το παιδί ή ο ενήλικας μπορεί να νοιώσει χαμένος, αποκομμένος από το περιβάλλον και τους ανθρώπους γύρω του με αποτέλεσμα να κλειστεί στον εαυτό του και να αποκοπεί από τον υπόλοιπο κόσμο. Κάποια άλλα άτομα, ενώ έχουν μεγάλη επιθυμία να επικοινωνήσουν, δεν κατέχουν τις βασικές επικοινωνιακές δεξιότητες. Χρειάζονται ελαφρά καθοδήγηση και υποστήριξη για να ξεκινήσει αυτή η διαδικασία: σε αυτό το σημείο η Εντατική Αλληλεπίδραση μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη.

 

Όπως αναφέρθηκε, η Εντατική Αλληλεπίδραση έχει σχεδιαστεί για καλύψει τις ανάγκες μάθησης ατόμων που βρίσκονται ακόμη στα πρώιμα στάδια της επικοινωνιακής ανάπτυξης ή ατόμων που χρειάζονται υποστήριξη για να διευρύνουν και να αναπτύξουν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες, ανεξάρτητα από την ηλικία, το επίπεδο δυσκολίας ή ανάπτυξής τους.

Το Palin Parent Child Interaction, είναι ένα πρόγραμμα πρώιμης παρέμβασης στον τραυλισμό, το οποίο δημιουργήθηκε από τον Michael Palin στο Λονδίνο. Αφορά κατά κύριο λόγο παιδιά προσχολικής ηλικίας που παρουσιάζουν τραυλισμό και, όπως υποδηλώνει το όνομά του, βασίζεται στην αλληλεπίδραση του παιδιού με τους γονείς του.

Το Palin PCI περιλαμβάνει τρία επίπεδα: τις στρατηγικές αλληλεπίδρασης, τις στρατηγικές οικογένειας και τις στρατηγικές του παιδιού. Έχει συνολική διάρκεια 12 εβδομάδων, κατά τις οποίες οι γονείς ενδυναμώνονται και εκπαιδεύονται με σκοπό να υποστηρίζουν ποιοτικότερα τη ροή της ομιλίας του παιδιού τους.

Πιο συγκεκριμένα οι πρώτες 6 εβδομάδες αποσκοπούν στην εκπαίδευση των γονέων, με συχνότητα 1 συνεδρία/ εβδομάδα. Οι υπόλοιπες 6 εβδομάδες  αποτελούν ένα χρονικό διάστημα εξάσκησης των νέων δεξιοτήτων στο σπίτι, με την βοήθεια-εποπτεία του λογοθεραπευτή. Στη συνέχεια πραγματοποιείται επαναξιολόγηση και ολοκλήρωση του προγράμματος

Η θεραπευτική αυτή προσέγγιση έχει αναπτυχθεί και οριστεί μέσα από την κλινική δουλειά της Δρ. Kay Toomey και την συνεργασία της με άλλες ειδικότητες, όπως Παιδιάτρους, Διαιτολόγους, Λογοθεραπευτές και Εργοθεραπευτές. Το πρόγραμμα αυτό ενσωματώνει αισθητηριακούς, κινητικούς, συμπεριφοριστικούς/ μαθησιακούς, κοινωνικούς/ συναισθηματικούς, ιατρικούς και διατροφικούς παράγοντες για να προσεγγίσει περιεχτικά την αξιολόγηση και χειρισμό των παιδιών με προβλήματα σίτισης/ ανάπτυξης. H κυρία φιλοσοφία του προγράμματος βασίζεται στα τυπικά αναπτυξιακά στάδια και στις ικανότητες σίτισης, οι οποίες παρατηρούνται στην τυπική ανάπτυξη των παιδιών. Η προσέγγιση είναι μια οικογενειακά προσανατολισμένη μέθοδος, γι’ αυτό το λόγο η οικογένεια είναι ουσιαστικό μέλος της αξιολόγησης και της θεραπείας. Το σεμινάριο επικεντρώνεται στην αξιολόγηση και θεραπεία παιδιών από τη γέννηση τους μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην έγκαιρη παρέμβαση μικρών παιδιών, από 0 έως 6 ετών. Το πρόγραμμα αφορά παιδιά που μπορεί να έχουν νευρολογικές διαταραχές και/ ή ιατρικές παθήσεις, με διαταραχές που εμπίπτουν στο φάσμα του αυτισμού, παιδιά με στοματό-κινητικές και/ ή αισθητηριακές δυσλειτουργίες, όπως επίσης και “picky eaters”.

Πρόγραμμα συνδυαστικής θεραπείας για παιδιά με ανάγκη πρώιμης παρέμβασης και παιδιά με δυσκολίες στην αισθητηριακή ολοκλήρωση, επικοινωνία και διαντίδραση

Η Θεραπευτική Ακρόαση™ - Therapeutic Listening™ (TL) είναι μία περιεκτική και πολύπλευρη προσέγγιση βασισμένη στον ήχο η οποία περιλαμβάνει πολύ περισσότερο «από αυτιά». Όπως και με άλλα αισθητηριακά συστήματα, το ακουστικό σύστημα δεν λειτουργεί απομονωμένα. Νευρολογικά είναι συνδεδεμένο με όλα τα επίπεδα λειτουργίας του εγκεφάλου και ως αποτέλεσμα έχει μία ευρεία επίδραση. Ο τρόπος με τον οποίο ακούμε επηρεάζει όχι μόνο ολιστικά την φυσιολογία μας αλλά και την συμπεριφορά μας.

Η TL αποτελεί μία ειδική παρέμβαση με βάση τον ήχο που πηγάζει από αρχές ανάπτυξης και αισθητηριακής ολοκλήρωσης. Η μουσική που χρησιμοποιείται στην TL δίνει στο άτομο μοναδική και με ακρίβεια ελεγχόμενη αισθητηριακή πληροφορία. Η μουσική είναι ηλεκτρονικά τροποποιημένη για να τονίζει τα φυσιολογικά εύρη του ήχου που φυσιολογικά προσελκύουν την προσοχή και δραστηριοποιούν την κίνηση του σώματος, συγχρονίζοντας τη με το περιβάλλον. Η TL χρησιμοποιεί αυτές τις ηλεκτρονικές τροποποιήσεις μαζί με τα οργανωμένα, ρυθμικά πατέντα που περιέχονται στη μουσική, ώστε να πυροδοτούν τις αυτορυθμιζόμενες ικανότητες του νευρικού συστήματος.

Η TL δεν είναι μία ακουστική θεραπευτική μέθοδος που αποτελείται από ένα πρόγραμμα το οποίο ακολουθείται με προκαθορισμένη σειρά. Τα διαφορετικά album που περιλαμβάνονται στην TL μπορούν να οργανώνονται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους/διαδοχές έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις ειδικές ανάγκες και στόχους του κάθε ασθενή.

Η TL όχι μόνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνη της, αλλά και σε συνδυασμό με άλλες αισθητικοκινητικές θεραπείες, στα πλαίσια της αισθητηριακής δίαιτας (προγράμματος ) στο σπίτι, στο σχολείο, ή στον θεραπευτικό χώρο. Η TL προσφέρει ένα μεγάλο εύρος εφαρμογών, καθιστώντας την κατάλληλη για μία μεγάλη ποικιλία ασθενών. Επομένως η TL μπορεί να χρησιμοποιηθεί με σχεδόν οποιοδήποτε πρόβλημα αισθητηριακής επεξεργασίας.

Η TL μπορεί να βοηθήσει ποικιλία ατόμων διαφορετικών ηλικιών που μπορεί να παρουσιάζουν:

Πολλοί θεραπευτές που έχουν εκπαιδευτεί στην TL, τη θεωρούν ως ένα σημαντικό συμπλήρωμα στη θεραπεία της αισθητηριακής ολοκλήρωσης, η οποία μπορεί να αυξήσει την ένταση και να ελαττώσει τη διάρκεια της θεραπείας.

Μέσα τα πλαίσια της TL η σειρά Quickshifts (QS) music albums είναι ένα από τα πιο προηγμένα μουσικά εργαλεία που έχει αναπτύξει η Sheila Frick.

Μία από τις ιδιαιτερότητες των QS είναι ότι αυτά τα ηχητικά εργαλεία ενσωματώνουν την κατανόηση της ακουστικό-κινητικής ολοκλήρωσης και της δίωτης τεχνολογίας ήχου για να επιδράσουν στην νευρωνική επικοινωνία, σε συμπεριφορικές αλλαγές, και σε πολύ ειδικευμένα θεραπευτικά αποτελέσματα. Η μουσική του κάθε QS album όχι μόνο έχει επιλεχτεί για τις μοναδικές της ιδιότητες αλλά έχει επίσης προσεκτικά οργανωθεί για να βελτιστοποιεί τα θεραπευτικά οφέλη. Τέλος, τα QS, σε αντίθεση με άλλα θεραπευτικά εργαλεία ήχου, έχουν την δυνατότητα να προκαλούν άμεσες αλλαγές στην απόδοση και στην λειτουργικότητα.

The Grid είναι ένα πλήρως ολοκληρωμένο εργαλείο για την επικοινωνία και την πρόσβαση στον υπολογιστή:

Το The Grid είναι προσβάσιμο χρησιμοποιώντας διακόπτες, ποντίκι, υποκατάστατο ποντικού (όπως ένα ποντίκι κεφαλής, έλεγχος με τα μάτια ή μια οθόνη αφής).